شرکت سهامی (حقوق خصوصی)شرکت سهامی از اصطلاحات علم حقوق بوده و بنا بر قانون تجارت ایران صرف نظر از نوع فعالیت که ممکن است غیر تجاری نیز باشد شرکت تجاری محسوب می‌شود. در این نوع شرکت تجاری که یکی از بزرگترین و محبوب‌ترین انواع شرکت‌های تجاری در جهان می‌باشد، شخصیت حقوقی مستقل از مالکان آن می‌باشد و سهامداران این شرکت از امتیازات و حقوق شخصیت حقیقی نیز برخوردار هستند. ۱ - تعریف«شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن‌ها است» (مفاد ماده اول لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۲۴ اسفند ماه ۱۳۴۷) در شرکت سهامی، سرمایه شرکت به سهام متساوی القیمه تقسیم شده، مبلغ اسمی سهام و حتی در صورت تجزیه آن به قطعات سهام باید متساوی باشد. ۲ - مقررات حاکماز آن‌جا که مقررات قانون تجارت راجع به شرکت‌های سهامی (مواد ۲۱ تا ۹۳ قانون تجارت) به موجب لایحه قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۲۴/۱۲/۱۳۴۷ نسخ شده است، مقررات لایحه مذکور بر شرکت سهامی حاکم است. ۳ - انواعماده ۴ لایحه اصلاح قانون تجارت می‌گوید: «شرکت سهامی» به دو نوع تقسیم می‌شود: نوع اول- شرکت‌های سهامی عام هستند که مؤسسین آن‌ها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می‌کنند. نوع دوم- شرکت‌های سهامی خاص هستند که تمام سرمایه آن‌ها در موقع تاسیس منحصراً توسط مؤسسین تامین گردیده است. ۴ - طرز کارسه ارگان برای پیشبرد اهداف شرکت سهامی با یکدیگر همکاری دارند: ۴.۱ - ارگان تصمیم گیرندهمجامع سهامداران هستند که از اجتماع صاحبان سهام تشکیل می‌شود؛ این مجامع عبارتند از مجمع عمومی مؤسس، مجمع عمومی عادی و مجمع عمومی فوق‌العاده. ۴.۲ - ارگان ادارهکنندهشرکتهای سهامی عام و خاص به وسیلۀ هئیت مدیره‌ای که از بین سهامداران انتخاب شده و کلاً یا بعضاً قابل عزل می‌باشند، اداره می‌شود. عده اعضای هیئت مدیره در شرکت سهامی عام حداقل ۵ نفر و در شرکت سهامی خاص نباید از ۳ نفر کمتر باشد. ۴.۳ - ارگان کنترلکنندهکنترل اداره امور شرکت سهامی به عهده سهامداران است که به وسیله حق کسب اطلاع از امور شرکت و حق رای در مجامع متجلی می‌گردد. برای تقویت کنترل اداره امور، بازرس یا بازرسان شرکت که منتخب سهامداران می‌باشند به نمایندگی از طرف آنان ترازنامه و حساب‌های شرکت را کنترل می‌نمایند، ولی حق مداخله در مدیریت شرکت را ندارند. ۵ - فرق شرکت سهامی عام و خاصالف) شرکت سهامی عام برای تامین سرمایه اقدام به پذیره‌نویسی عمومی می‌نماید، ولی شرکت سهامی خاص حق مراجعه به عامه را ندارد. ب) امکان صدور اوراق مشارکت برای شرکت سهامی عام وجود دارد، ولی شرکت سهامی خاص چنین حقی ندارد. ج) نقل و انتقال سهام در شرکت‌های سهامی عام مشروط به موافقت سهامداران نیست، ولی در شرکت سهامی خاص چنین نقل و انتقالی منوط به توافق مدیران یا مجامع عمومی شرکت می‌تواند باشد. د) سهام شرکت سهامی عام قابل عرضه در بازار بورس می‌باشد، ولی شرکت سهامی خاص چنین اجازه‌ای ندارد. ه) حداقل سرمایه برای تاسیس شرکت سهامی عام ۵/۰۰۰/۰۰۰ ریال می‌باشد، در حالی که حداقل سرمایه برای تاسیس شرکت سهامی خاص ۱/۰۰۰/۰۰۰ ریال است. و) مدیران و سهامداران شرکت سهامی عام حداقل ۵ نفر و شرکت سهامی خاص حداقل ۳ نفر می‌باشد. [۱]
اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت (شرکت‌های تجاری)، ج۱، ص۶۸، تهران، سمت، ۱۳۷۹، چاپ چهارم.
[۲]
اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت (شرکت‌های تجاری)، ج۲، صص ۴-۳.
[۳]
ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، تهران، نشر دادگستر، ۱۳۸۰، چاپ چهارم، ج۲، ص۱۳.
[۴]
دمرچیلی، محمد، (و دیگران)، قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی، خلیج‌فارس، ۱۳۸۱، چاپ دوم، ص۹۷.
[۵]
عرفانی، محمود، حقوق تجارت به زبان ساده، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۰، چاپ اوّل، صص ۹۸-۹۷.
۶ - پانویس
۷ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «شرکت سهامی»، تاریخ بازیابی ۹۹/۲/۳۰. |